Çanakkale Zaferi’nin Asr-ı Devriyesi

ÇANAKKALE ZAFERİ’NİN ASR-I DEVRİYESİ

167 bin Km2 toprakta, 33 vilayet, 158 ilçe, 6,5 milyon nüfus; bir başka ifadeyle Meriç Nehri’ne kadar Avrupa’daki toprakların tamamını ve Ege adalarını kaybeden  Osmanlı Devleti’nin Türklüğünü hatırladığı, yaşattığı son muharebe alanıdır Çanakkale…

Mustafa Kemal’in, 1 Mayıs taarruzu için 30 Nisan günü verdiği “… içimizde ve komuta ettiğimiz askerlerde Balkan utancının ikinci bir örneğini görmekten ise burada ölmeyi tercih etmeyenlerin bulunacağını kesinlikle kabul etmem, şayet böyleleri olduğunu hissediyorsanız, derhal onları kendi ellerimizle kurşuna dizelim” emrinin hangi ruh halini açıkça ortaya koyduğunu anlamanın adıdır Çanakkale…

“Yurt girince yad eline,

Ergenekon oldu yine!

Çıkmaz mı bir Börtücene

Nurlanmaz mı çerâğımız?“

diyen Ömer Seyfettin, Mustafa Kemal’in bir güneş gibi bu yurdun üzerine doğacağını muştular sanki…

Birinci Dünya Savaşındaki Çanakkale Cephesi, İngiliz ve Fransızların Osmanlı başkenti İstanbul’u ele geçirmek ve Ruslara yardım edebilmek için açılmıştır. Osmanlı başkentini ele geçirerek Osmanlı’yı Almanya’dan ayırmayı ve Almanya’yı yalnız bırakmayı, henüz savaşa girmemiş Bulgaristan’ı da kendi taraflarına çekmeyi düşünmüşlerdi. En önemlisi de daha önce müttefikleri Rusya’ya söz verdikleri Boğazları, ondan önce ele geçirmek niyetleri idi. Bu amaçla önce donanmaları ile Çanakkale Boğazı’nı açmayı ve arkadan getirecekleri kara birlikleri ile İstanbul’u ele geçirmeyi planladılar.

Müttefikler 65 parça suüstü ve sualtı muharebe gemisiyle 19 Şubat ve 25 Şubatta Boğaz girişini yumuşatmak için ateş altına aldı ve 18 Mart 1915’te de kesin sonuçlu taarruza başladı. Yedi saat süren çok şiddetli ateş muharebesi sonunda kısmen girdikleri Çanakkale Boğazı’nı terk etmek zorunda kaldılar. Üç zırhlı muharebe gemileri batırıldı. Dördü de kullanılmaz duruma getirildi. Ölü sayıları ise 800 kişiyi buldu. Türk tarafının kaybı ise 24 şehit, 43 yaralı oldu. Dolayısıyla 18 Mart Boğaz Muharebesi, Türklerin kesin zaferi ile sonuçlanmış oldu.

Deniz yoluyla boğazı aşamayan müttefikler bu sefer Gelibolu Yarımadası’na çıkarak karadan, boğazı savunan tabyaları susturmayı ve boğaz yolunu açmayı planladı. Bu harekât için 75.000 kişilik beş tümen ayırdılar ve donanmalarını da 65’ten 95 parçaya çıkardılar. 25 Nisan 1915 sabahı Anadolu yakasındaki Kumkale bölgesine, Yarımada’da Seddülbahir ve Arıburnu bölgelerine çıkarma yaptılar ve böylece 8,5 ay süren kara muharebeleri de başlamış oldu.

İki günlük muharebeden sonra Anadolu yakasından çekildiler. Kesintisiz devam eden üç aylık muharebeler sonunda Seddülbahir Bölgesi’nde 5 km., Arıburnu Bölgesi’nde ise ancak 1,5 km. ilerleyebildiler. Bu arada beş tümen ile bir Hint Tugayını da muharebeye soktular. Ancak gene sonuç alamadılar. Ağustos başında son kozlarını oynamak üzere Anafartalar bölgesine dört tümenlik bir kolordu çıkardılar. Fakat Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal’in savunması karşısında gene sonuç alamadılar ve Ocak 1916’da, arkalarında binlerce ölü bırakarak yarımadayı terk ettiler. Böylece Çanakkale Muharebeleri, Türkler’in kesin zaferiyle sona ermiş oldu. Bu zafer bize, muharebeye katılan yaklaşık 500.000 Türk askerinden; 57.000’ i şehit, 21.000’i hastalıktan ölüm, 10.000’i kayıp, 100.000’i yaralı, 64.000’i hasta olmak üzere 252.000 zaiyata mal olmuştur.

İngiliz ve Fransızlar bu muharebeye 500.000 kişi ile katılmışlar, bunun 250 binden fazlasını zayi etmişlerdir. Her iki tarafın, kazanılan veya kaybedilen her km2 toprak için 4.150 asker kaybettiği muharebe alanında km2 başına 8.200 asker düşer.

Çanakkale Zaferi Neden Önemlidir?

1354 yılında Gazi Süleyman Paşa tarafından Türk topraklarına katılan bu vatan parçasının çiğnetilmemiş olması nedeniyle Çanakkale Zaferi önemlidir.

Çanakkale Zaferi’nden sadece bir yıl önce tarihinin en büyük hezimetini yaşayan Türk Ordusu, kazandığı zaferle Türk’ün gerçek kudret ve kabiliyetini ortaya koydu. Çanakkale Zaferi bunun için önemlidir.

Çanakkale Zaferi, Türk Milleti için en pahalıya mal olan zaferdir. Karşılığında, en çok insan kaybı verilen bir zaferdir. Anadolu’dan ve özellikle İstanbul’dan akın akın gönüllü öğretmen, mülkiyeli, tıbbiyeli, liseli öğrenciler, Türk Ocakları’nda yetişmiş okur-yazarlar, aydınlar bu savaşa katılmışlar ve can vermişlerdir. Çanakkale Zaferi, Türk Milletinin geleceği olan 100 bin okumuşunu kaybettiği için önemlidir.

Türk milleti, bu zaferle İngiliz İmparatorluğu’nun dünya egemeni olma durumunu sarsmış, emperyalizme karşı mücadelenin tetikleyeni ve ilk başarıyı elde edeni olmuştur. Çanakkale Zaferi bunun için önemlidir.

Çanakkale Muharebeleri sırasında İngiliz ve Fransızlar sömürgeleri olan Müslüman ülkelerden, Hindistan’dan yani bugünkü Pakistan’dan, Fas, Tunus ve Mısır’dan, Senegal ve diğerlerinden 70 bin Müslüman asker getirir ve bunları Türklere karşı savaştırır. Hatta Türk cephelerindeki Mehmetçikleri etkilemek için yüksek seslerle ezan ve Kuran-ı Kerim bile okuturlar. O dönemde devlet politikası olan “İslam Birliği” düşüncesinin bir hayal olduğu, ümmetçilik yerine milliyetçiliğin esas olması gerektiği anlaşılır. Çanakkale Zaferi bunun için önemlidir.

Çanakkale Zaferi, İngiltere ve Fransa’nın Karadeniz’e ulaşarak Rusya’ya yardım etmelerini önlemiş, Bolşevik İhtilali’nin Çarlık yönetimini devirmesine olanak sağlamıştır. Çanakkale Zaferi bunun için önemlidir.

Çanakkale Zaferi, 200 yıldır hasret kaldığımız zafer coşkusunu tekrar tattırdı. Bu nedenle Çanakkale, Kurtuluş Savaşı’nın önsözüdür, denir. Çanakkale Zaferi bunun için önemlidir.

Bu zaferin belki de Türk Milleti için en önemli yanı, Milli Mücadele ruhunun ilk meşaleleri burada yakılmış ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk temel taşları bu mücadeleler sırasında atılmıştır. Her şeyden daha önemlisi, Türk Milletine, bağrından çıkardığı bir vatan evladını, Mustafa Kemal Atatürk’ü lider olarak kazandırmış olmasıdır.

Çanakkale Muharebeleri ile beklenen kahraman çıkmıştır. Mustafa Kemal, bu zaferden kazandığı prestij ile Milli Mücadele’ye atılmış, askerlikten istifa etmesine ve hakkında idam fermanı çıkartılmış bir sivil olmasına rağmen kendisine bağlı ve kendisini bir lider olarak benimsemiş bir ordu ile millet bulmuştur. Bu ortam ise Türk’ün kurtuluşunu sağlamış ve tarih sahnesinden silinmesini önlemiştir. Çanakkale Zaferi bunun için önemlidir.

^{Kaynak: İsmet GÖRGÜLÜ, Kurtarıcının Doğduğu Yer: Çanakkale, 2014.}